اهمیت آب سالم و تصفیه آب خانگی
بسیای از مشکلات بهداشتی کشورهای در حال پیشرفت، عدم برخوردای از آب آشامیدنی سالم است. از آنجایی که محور توسعه پایدار، انسان سالم است و سلامت انسان در گرو بهره مندی از آب آشامیدنی مطلوب میباشد بدون تامین آب سالم جایی برای سلامت مثبت و رفاه جامعه، وجود ندارد. آب از دو بعد بهداشتی واقتصادی حائز اهمیت است. از بعد اقتصادی به حرکت درآورنده چرخ صنعت و رونق بخش فعالیت کشاورزی است. از بعد بهداشتی آب با کیفیت، تضمین کننده سلامت انسان است. آب با شکل ظاهی و با وسعت محتوایی آن دنیای زنده دیگی است.
اگر چه از دید ما پنهان است، اما آب دارای آثار بسیار زیادی در حیات جانداران به ویژه انسان میباشد. آب آشامیدنی علاوه بر تامین مایع مورد نیاز بدن به مفهوم مطلق آن یعنیH2O ، در بردارنده املاح و عناصر ضروی برای موجود زنده و انسان میباشد. کمبود پاره ای از آنها در آب ایجاد اختلال در بدن موجود زنده میکند و منجربه بروز برخی بیمای ها می شود.
فقدان ید و فلوئور و ارتباط آنها با گواتر اندمیک و پوسیدگی دندان‌ها به ترتیب بیان کننده این اهمیت است. علاوه بر مواد شیمیایی، موجودات ذره بینی گوناگونی نیز در آب پیدا میشوند که بعضی از آنها بیمای زا بوده و ایجاد بیمایهای عفونی خطرناکی میکنند. بهسازی آب رابطه مستقیمی با کاهش بیمایهای عفونی دارد. بطوی که پس از تامین آب آشامیدنی سالم میزان مرگ از وبا ۱/۷۴ درصد، میزان مرگ از حصبه ۳/۶۳ درصد، میزان مرگ به علت اسهال خونی ۱/۲۳ درصد و میزان مرگ از بیمای اسهال ۷/۴۲ درصد کاهش یافت. بنابراین برنامه یزی و هزینه در جهت تامین آب سالم سرمایه گذای قابل تو جهی برای آینده خواهد بود. تهیه و تامین آب آشامیدنی سالم برای جامعه یکی از موثرتین و پایدارتین فنآویها برای ارتقاء سلامت جامعه است.
تصفیه آب
تصفیه آب آشامیدنی همیشه یکی از مهمترین دغدغه های بشر امروز بوده است. رشد جمعیت و توسعه صنایع مختلف ، آلودگی محیط زیست را به دنبال دارد و از این میان آلودگی آب یکی از مهمترین نگرانی هاست. دیگر روش های قدیمی و سنتی برای تولید آب آشامیدنی با بالاترین کیفیت مناسب نیست برای حذف آلاینده هایی که در اثر توسعه صنایع وارد آب آشامیدنی ما شده نیاز به روش های پیشرفته تری دارد . در ادامه مقاله دو روش چوشاندن آب و تصفیه به روش شیمیایی را مورد بررسی قرار می دهیم و خحواهیم دید که چگونه حتی پس از انجام این دو روش ، آلاینده ها هنوز هم در آب آشامیدنی ما باقی می مانند.
روش هاس سنتی تصفیه آب
۱ – جوشاندن
از سالها پیش ، جوشاندن روشی برای ضدعفونی کردن و از بین بردن میکروارگانیزم های آب بوده است. جوشاندن اگر به مدت کافی باشد ، می تواند بسیاری از باکتری ها را از بین ببرد ، اما نه همه آنها را ! بسیاری از باکتری ها در اولین لحظات کشته می شوند اما برای کشته شدن بقیه نیاز به زمان بیشتری هست.
اشکالات روش جوشاندن آب برای ضدعفونی کردن آن:
- برای جوشاندن اندکی آب ، به مقدار زیادی سوخت و انرژی و همچنین تجهیزات نیاز است.
- آب بلافاصله پس از جوشاندن قابل استفاده نیست و نیاز به سرد شدن دارد.
- در حین جوشاندن و همچنین سرد شدن آب ، مقداری از آب تبخیر شده و هدر می رود.
- آلاینده ها و ذرات محلول در آب ، با جوشاندن نه تنها از بین نمی روند بلکه با این روش آب تغلیظ هم می شود. لذا این روش فقط برای ضدعفونی کردن مناسب است نه تصفیه کامل آب و حذف آلاینده هایی نظیر نیترات و سرب.
- جوشاندن آلاینده های شیمیایی نظیر کلر را از بین نمی برد بلکه با وجود کلر در آب جوش ، آب طعم ماندگی و کهنگی نیز به خود می گیرد.
۲ – روش های شیمیایی
برای ضدعفونی کردن اولیه آب دو ماده شیمیایی وجود دارد : ید و کلر. هردو ماده سبک و ارزان بوده و استفاده از آنها آسان است. ید در کشتن ویروس ها ، باکتری ها و تک یاخته ها موثر است. با این حال هرچه آب سرد تر باشد ، زمان بیشتری نیاز است تا ید اثر خود را بگذارد و آب را ضدعفونی کند. علاوه بر این از آنجا که ید در منابع طبیعی نظیر خاک وجود دارد ، لذا به طور طبیعی در آب یافت می شود ، بنابراین اگر ما نیز به صورت مصنوعی ید را به آب اضافه کنیم ، دوز آن در آب تغییر کرده و کم و زیاد می شود. علاوه بر این زنان باردار و بیماران تیروئید ، نباید آب حاوی ید را بنوشند. لذا استفاده از ید فقط برای تصفیه آب در کوتاه مدت استفاده می شود و تصفیه کردن آب با این ماده شیمیایی به مدت زمان بیش از سه ماه ، توصیه نمی شود. طعم ید نیز مناسب نیست و گاهی مجبوریم برای از بین بردن طعم بد آن ، به آب شکر اضافه کنیم!
ماده ضدعفونی کننده دوم ، کلر است. استفاده از کلر برای ضدعفونی کردن آب ، صرف نظر از نکات مثبت بسیاری که دارد ، دارای مضراتی نیز هست. از جمله مضرات کلرزنی ، به وجود آمدن محصولات فرعی به نام تری هالون متان ها هستند که امروزه احتمال سرطان زا بودن آنها بیش از پیش برما ثابت شده است. علاوه بر این کلر ماده ای بسیار سمی است و اگر بیش از اندازه وارد آب شود ، باعث بیماری هایی شده و به اندام های داخلی بدن آسیب های جدی می زند. همچنین کلر برای پوست و موی انسان نیز مضراتی را به همراه دارد و باعث تحریک مخاط داخلی ریه و بینی می شود.
با توجه به مطالب بالا به این نتیجه می رسیم که برای تصفیه آب خانگی خود احتیاج به روش پیشرفته تر و مناسب تر و مطمئن تری داریم:
دستگاه تصفیه آب چیست؟
دستگاه تصفیه آب با استفاده از فیلتر‌های مخصوص خود آلودگی‌های مختلفی نظیر سرب موجود در آب، میکروب‌ها، رسوب، انواع پاتوژن‌ها، کلر و مواد معدنی اضافه را برطرف میکند و با از بین بردن درصد بالایی از این آلودگی‌ها، سبب می‌شود که آب آشامیدنی ما بو و مزه‌ی بهتری پیدا کند.
برخی از بهترین روشهای تصفیه آب عبارتند از :
استفاده از کربن فعال ، روش اولترافیلتراسیون و روش اسمز معکوس. کربن توانایی زیادی در حذف مواد شیمیایی نظیر کلر ، حذف طعم و بوی نامطبوع و برخی از آلاینده ها دارد. توانایی کربن در فیلتر کردن ناخالصی های محلول و میکروارگانیزمها ، بسیار کم است. لذا از کربن بیشتر به عنوان پیش تصفیه در مرحله دوم و سوم دستگاه های تصفیه آب خانگی استفاده می شود و اغلب اوقات آن را در کنار روش های اسمز معکوس و اولترافیلتراسیون استفاده می کنند.
اولترافیلتراسیون روشی است که طی آن ، آب را از نی های بسیار نازکی که در جداره آنها منافذ بسیار ریز وجود دارد عبور می دهند و به این ترتیب تقریبا کلیه میکروارگانیزمها و ذرات معلق در آب از آب آشامیدنی حذف شده و آب کاملا زلال و شفاف و ضدعفونی می شود. اما اولترافیلتراسیون قابلیت حذف ناخالصی های محلول در آب مثل : فلزات سنگین ، نیترات ، سختی و سنگینی آب را ندارد.
روش اسمز معکوس ، امروزه یکی از کامل ترین و بهترین روش های تصفیه آب آشامیدنی منازل است. اسمز معکوس قادر است انواع ناخالصی های موجود در آب نظیر : نیترات ، سختی آب ، جامدات محلول ، کدورت ، سرب و فلزات سنگین ، رادیوم و بسیاری از مواد آلی محلول را حذف کند. بنابراین اسمز معکوس به همراه کربن فعال پیشرفته ترین و بهترین روش تصفیه آب آشامیدنی است که در دستگاه های تصفیه آب خانگی استفاده می شود.
